Een mensenlichaam bestaat voor ongeveer vijftig procent uit lichaamscellen. De andere helft zijn honderden verschillende bacteriën, die vooral in onze darmen zitten en een behoorlijk effect hebben op onze gezondheid. Het is daarom belangrijk om onze darmmicrobiota (eerder ook wel darmflora genoemd) gezond te houden. Want alleen met gezonde darmen houden we een goed evenwicht tussen goede en slechte bacteriën.

“Bacteriën in darmen verzorgen niet alleen onze stoelgang en spijsvertering. Ze houden ook onze botmassa sterk, voorkomen lekken in onze darmen, zorgen voor afweer, slaan de juiste vetten op, ontwikkelen ons immuunsysteem en hebben nog tal van andere functies”, vertelt Esther Holvast, diëtiste op de wetenschappelijke afdeling van Yakult. In een webinar over darmgezondheid legt zij uit waar gezonde darmen (en de bacteriën) allemaal goed voor zijn en hoe belangrijk het is om ze goed te verzorgen.

Gezonde darmen en darmmicrobiota

De laatste jaren heeft de wetenschap steeds meer geleerd over onze darmmicrobiota. “Ongeveer een derde van ons microbioom is bij iedereen hetzelfde. Verder verschilt het per persoon welke bacteriën je ‘bezit’. De verschillen ontwikkelen zich al bij de geboorte, via de moeder en daarna in de eerste duizend dagen. Het contact met het geboortekanaal heeft veel invloed op de samenstelling van onze darmmicrobiota. Het is daarom niet verwonderlijk dat baby’s die via een keizersnede worden geboren vaak een andere samenstelling van bacteriën hebben. We zien steeds meer verbanden met allergieën of zelfs obesitas op latere leeftijd. Hetzelfde geldt voor baby’s die direct flesvoeding hebben gekregen in plaats van borstvoeding.”

Opvallend is dat de samenstelling van onze darmmicrobiota van de peuter- tot pensioenleeftijd niet zoveel verandert als we op dezelfde manier voor onze darmen zorgen. Op latere leeftijd raakt de balans tussen goede en slechte bacteriën vaak verstoord, waardoor slechte bacteriën de overhand krijgen. “Sommige medicatie en de meeste antibiotica hebben invloed op de darmen. Daardoor verdwijnen goede bacteriën. Ook minder beweging en verandering van voeding hebben invloed. Vaak zie je dat wanneer ouderen naar een verzorgingstehuis gaan al deze zaken achteruitgaan.”

Vies doen goed voor de weerstand?

Een veelgehoorde bewering over het darmstelsel is dat ‘een beetje vies doen’, zoals handen juist niét wassen, gezond zou zijn. Holvast zegt dat dit niet per sé klopt. “Maar contact met micro-organismen is wel belangrijk. We zien bijvoorbeeld dat kinderen die op een boerderij opgroeien en contact hebben met dieren gemiddeld een gezonde microbiota hebben. Ook zien we dat we in Nederland minder diversiteit aantreffen in onze darmmicrobiota, terwijl grotere diversiteit zorgt voor minder gevoeligheid en andere symptomen.”

Naast wel of niet ‘vies doen’ wordt ook gezond eten genoemd als belangrijke reden van een gebalanceerde darmmicrobiota. “Gezond eten helpt zeker, maar het lastige is dat er verschillende ideeën zijn over gezonde voeding. Er is natuurlijk de Schijf van Vijf, maar er zijn meer theorieën over gezonde voeding. Bovendien is voeding niet de enige factor. Ook erfelijkheid speelt een rol. Net als leeftijd, medicatie, infecties en de levensstijl. Denk dan aan roken, alcohol en stress.”

Voedingstips na ziekte of antibioticakuur

Qua voeding heeft Holvast wel een aantal tips. Zo zijn er bepaalde vezels in groente en fruit die zorgen voor goede bacteriën. “Wij noemen dit voedsel prebiotica. Bijvoorbeeld bananen, artisjokken, schorseneren, asperges, prei en witlof. Wanneer een cliënt of bewoner een antibiotica heeft gekregen en/of ziek is geweest zijn dit goede voedingstoffen om de goede darmbacteriën weer te laten groeien. Ook borstvoeding is trouwens een prebiotica voor pasgeboren baby’s. Het is dus niet voor niets dat dit nog altijd beter is voor een baby dan melk uit de fles.”

Naast prebiotica bestaan er ook nog probiotica: levende micro-organismen waarvan wetenschappelijk bewezen is dat ze bijdragen aan een gezonde darmmicrobiota en zo de gezondheid ondersteunen. “Dit kan probiotica zijn op basis van zuivel, zoals een melkdrankje.” Niet voor niets werkt Holvast als diëtist bij Yakult, want ook hun drankje valt onder de probiotica.

Meer weten over de werking van gezonde darmen en hoe daar het best voor te zorgen? In dit webinar van Yakult-diëtist Esther Holvast gaat ze dieper in op de werking van bacteriën in ons lichaam. Bovendien bespreekt ze ook het onderwerp diarree en hoe je dat bij jezelf, of bij cliënten kunt voorkomen of verminderen.