Waarom docent Jelle zich hard maakt voor ‘verpleegkundig redeneren’

Jelle Reijngoudt pleit voor een andere mindset in de zorg. Verpleegkundigen moeten vakinhoudelijk serieuzer worden genomen en zouden zelf beter moeten beseffen hoe groot hun impact kan zijn. Daarom brengt hij als docent aanstaande zorgprofessionals de waarde bij van ‘verpleegkundig redeneren’ (en dus niet klinisch redeneren). “We moeten af van het idee dat verpleegkundigen enkel uitvoerend zijn.”

Zoals zo veel zorgprofessionals besloot Jelle Reijngoudt om in de zorgsector te gaan werken door de aantrekkingskracht van de acute zorg. De hectiek, de adrenaline, het onverwachte karakter. Maar tijdens een stage in de operatiekamer bleek dat dit niet zijn plek was. Een stage in de wijkverpleging liet hem zien waar zijn hart wél lag. “Ik merkte al snel: dit is niet alleen leuker, maar ook veel uitdagender dan ik had verwacht.”

Hersenen en handschoenen

Dat kwam door de mix van zelfstandigheid, verantwoordelijkheid en afwisseling. “In het ziekenhuis heb je altijd alles bij de hand. In de wijk ben je op jezelf aangewezen. Je hebt je hersenen en je handschoenen, daar moet je het mee doen.” De zorgvraag is bovendien vaak complexer dan je op het eerste gezicht denkt. “Valincidenten, verwaarlozing, psychische problematiek. Je komt bij mensen thuis, je moet scherp blijven en continu inschatten: wat is hier nu écht aan de hand?”

En dus begon Jelle na zijn studie aan een loopbaan in de wijkverpleging en nam hij deel aan landelijke projecten rondom de (wijk)verpleging om de kwaliteit van de zorg te verbeteren. Uiteindelijk leidde hem dat naar het onderwijs. “Ik wil studenten enthousiast maken voor het vak en hen laten zien dat wijkverpleging veel meer is dan steunkousen aantrekken en billen wassen.”

Realistisch onderwijs

Hoewel hij dus ‘ambassadeur’ is van het vak, ziet Jelle ook waar het schuurt. “De uitstroom is hoog. Zeker de verpleegkundigen die bovengemiddeld presteren, missen op termijn de uitdaging. Ze gaan doorstuderen of verlaten de zorg. Dat is zonde. We zouden meer moeten investeren in doorgroeimogelijkheden binnen het vak, zoals specialiseren of doorgroeien tot verpleegkundig specialist.”

Ook de werkdruk en administratieve last spelen een rol. Hij probeert studenten daar al tijdens de opleiding op voor te bereiden. “Timemanagement en assertiviteit zijn cruciale vaardigheden. Het is belangrijk dat studenten leren om nee te zeggen tegen een extra dienst en om prioriteiten te stellen in tijden van personele schaarste.”

Het is niet de enige manier waarop hij aanstaande zorgverleners leert om voor zichzelf op te komen. Ook vakinhoudelijk moeten zij serieuzer worden genomen. “Onderzoek laat het belang van verpleegkundigen zien: als zij de juiste verpleegkundige diagnoses stellen, zijn er minder (her)opnames in het ziekenhuis, kunnen patiënten vaak eerder naar huis en ervaren patiënten meer kwaliteit van leven.”

Impact als verpleegkundige

Hij pleit daarom voor een andere mindset. “We moeten af van het idee dat verpleegkundigen enkel uitvoerend zijn. De verpleegkundige is geen hulpje van de arts, maar een autonome zorgprofessional. Maar veel verpleegkundigen lijken nog niet te beseffen hoe groot hun impact kan zijn. Een simpele observatie, een losse kabel of een lege fles drank, kan het verschil maken tussen vallen of niet vallen. Dat is verpleegkundig redeneren: de zorgvrager holistisch benaderen binnen zijn of haar context en op basis daarvan handelen. Daar zit de kracht van ons vak.”

Verpleegkundig redeneren in plaats van klinisch redeneren

Jelle noemt het bewust verpleegkundig redeneren en niet klinisch redeneren, zoals gebruikelijker is. “Klinisch redeneren, en de manier waarop verpleegkundigen dat wordt bijgebracht, is te medisch ingestoken. Je wordt opgeleid tot een halve arts, terwijl je een hele verpleegkundige bent. In de wijk zie je dat duidelijk: daar heb je vaker te maken met eenzaamheid of verwaarlozing dan met een acute bloeding. Daarop moet je leren redeneren, maar dat soort casussen worden nu te weinig gebruikt.”

Terwijl verpleegkundig redeneren een groot verschil kan maken, weet Jelle. “Ik ken een casus van een vrouw die vier keer was opgenomen vanwege een complexe botbreuk. Pas bij de vierde opname werd er een volledige en goede verpleegkundige anamnese gedaan. Daaruit bleek dat er sprake was van mishandeling door haar partner. Achteraf hadden die andere drie opnames misschien voorkomen kunnen worden als de anamnese eerder uitgebreider was uitgevoerd.”

Verschil maken

Het brengt Jelle terug bij zijn eigen start in de zorg. “Vrijwel iedere verpleegkundestudent wil naar de ambulance, IC of met kinderen werken, maar de zorg is zo veel breder. Kijk eens naar de wijk, naar de ouderenzorg, de ggz of de gehandicaptenzorg. Dat zijn plekken waar je als verpleegkundige ook een enorm verschil kunt maken in het leven van mensen.”

Jelle geeft op 26 augustus een webinar bij Hart voor Zorg over klinisch redeneren als verpleegkundige. Lees op deze pagina meer over het webinar en meld je gratis aan.