Met knikkende knieën trotseerden de acteurs van Theatergroep Spelen het podium bij het Gehandicaptenzorgfestival van Hart voor Zorg. Vooraf vloeiden er zelfs tranen van spanning.  Romay had haar primeur op de planken en speelde werkelijk de sterren van de hemel. Zelf was ik achter de coulissen aan het glunderen van oor tot oor.

Eigen regie

Theatergroep Spelen bestaat uit een geweldige groep medewerkers en cliënten. Samen hebben ze een toneelstuk neergezet waarin eigen regie centraal staat. Eigen keuzes maken, het meest waardevolle gereedschap dat we hebben als mens. Waar mogelijkheden ontstaan, ontelbare deuren openslaan, waar je van mag leren en keuzes kunt maken. En voor mij persoonlijk is het meestal vanzelfsprekend, maar ik zie en hoor nog te vaak dat dat niet voor iedereen zo is.

De reacties zijn overweldigend na het optreden en er is zelfs iemand in tranen de zaal uitgelopen. Het blijkt ook hoe waardevol het is om naderhand het gesprek aan te gaan met de ervaringsdeskundige acteurs, om van elkaar te leren en de emoties te delen. De zaal is nieuwsgierig en vraagt hen het hemd van het lijf. Er staat een vrouw op: “ik zou jullie graag een tip willen meegeven”, begint ze. “Ik wil jullie op het hart drukken dat jullie vooral moeten blijven aangeven bij de begeleiders als je dit overkomt. Want als jullie dat niet doen, weten wij ook niet wat we anders moeten doen.”

Verbouwereerd kijkt Dorien op. Ik zie dat deze opmerking iets met haar doet en ze reageert dan ook direct. “Zo gemakkelijk is dat niet. Dat moet je dan ook nog maar durven, want je wil de begeleider niet teleurstellen. Ik weet ook dat de begeleider dit doet vanuit de goede bedoeling. Ook twijfel je, je dan wel eens aan jezelf en je voelt je niet altijd serieus genomen. Je laat jezelf al snel overrulen”. Iedereen op het podium is het met haar eens: “Het is een beperkte manier van denken.”

Moegestreden

Als begeleider heb je de bewustwording nodig om te beseffen wat het met iemand doet als de regie wordt ontnomen van iemand. Ik ben zelf van mening dat je hier pas over mee kunt praten als je het zelf hebt meegemaakt. Ik heb al eens ondergedompeld in een ervaring vanuit de Keerzijde. Drie uur lang werd mij de regie uit handen genomen. Ik werd gillend gek en dat al na drie uur. Wat bij mij keihard binnenkwam was dat ik mij er aan het eind van de workshop bij neer legde, omdat vechten zinloos was. Was dit dan de realiteit waar mensen met een beperking tegen aan kunnen lopen? En dat niet voor even, maar hun hele leven?

Leg je je dan maar neer bij een bepaalde keuze omdat je het strijden moe bent? Of ga je juist vechten? En wat als je je verbaal niet kunt uiten? Staan we daar eigenlijk wel voldoende bij stil als begeleiders?

Begrijp me niet verkeerd. Ik heb mijzelf ook schuldig gemaakt aan het ongevraagd overnemen van de regie. Ik weet dat alleen maar vanuit goede bedoelingen komt. Het is daarom van belang dat wij, begeleiders, bewust handelen en blijven reflecteren op dat handelen. Want zoals Lisa de voorstelling krachtig eindigde: “Praat niet voor ons, maar mét ons.”