Iedereen die weleens ’s nachts werkt of onregelmatige diensten heeft, zal het herkennen. Je voelt je net even anders, bent sneller vermoeid en je lichaam kan van slag raken. Dat is ook helemaal niet gek, weet vitaloog Astrid de Bruyn. “De biologische klok tikt gewoon door. Dus aan het einde van je nachtdienst zegt je lichaam: tijd om wakker te worden. Terwijl je je juist klaar moet maken om naar bed te gaan.”

Cortisol en melatonine

Een belangrijke factor in het reguleren van je energie en je ritme, zijn je hormonen. In het voorbeeld hierboven spelen met name cortisol en melatonine een rol. Cortisol is een van de belangrijkste stresshormonen. ’s Ochtends bij het opstaan is de cortisolwaarde in je bloed het hoogst, omdat je wakker moet worden. “Daarom kan het zo moeilijk zijn om meteen in slaap te komen na een nachtdienst”, vertelt De Bruyn.

Dus wat kan je eraan doen? “Je lichaam moet klaar zijn om naar bed te gaan. Daarvoor moet het melatonine aanmaken. Om je lichaam daarop voor te bereiden, kun je bijvoorbeeld melkachtige producten eten, of een banaan, of noten. Maar dat werkt alleen als je een paar uur voor het slapen ook begint met rust nemen. En dat is voor zorgprofessionals dan weer lastig, want juist tussen 5 en 7 ’s ochtends moeten ze van alles doen”.

Het mooiste beroep dat er is

Het doet De Bruyn pijn om te zien dat veel mensen de zorgsector verlaten. “Ik begrijp ze wel, maar het is zo jammer. Het is het mooiste beroep dat er is”. Zelf werkt ze al 35 jaar in verschillende functies bij ’s Heeren Loo. Ze begon als verpleegkundige en was 15 jaar manager van verschillende locaties, voor ze besloot het over een andere boeg te gooien. “Ik wilde weer dichter bij de mensen staan, bij mijn collega’s. En hen ondersteunen.”

De Bruyn gaat zich toeleggen op vitaliteit. Ze volgt verschillende goed aangeschreven opleidingen, waaronder de gloednieuwe opleiding tot vitaloog. “Het is volgens mij het nieuwste beroep binnen werkend Nederland. Ik ben ongeveer de honderdste persoon die erin is afgestudeerd. Een vitaloog is eigenlijk leefstijlcoach, vitaliteitscoach en vitaliteitsadviseur inéén. Maar daarnaast ben ik ook stress- en burnoutcoach en hartcoherentietherapeut, haha.”

Hormonen en ‘de welvaartsziekte’

Ze heeft geen zin om lang stil te staan bij terminologie. Daarvoor is er te veel dat ze wil vertellen. We gaan terug naar het onderwerp hormonen. “Ik ben heel blij dat Hart voor Zorg ruimte biedt om het daarover te hebben. Veel mensen hebben namelijk niet in de gaten dat hormonen aan de basis liggen van je welzijn – van hoe je je voelt, wat je doet, wat je denkt.”

“Je lichaam kent eigenlijk maar twee standen: een actiestand (de aanstand) en een herstelstand (de uitstand). Als je aan het werk bent, als je moet denken, dan sta je in de actiestand. Je lichaam maakt cortisol aan, om suiker vrij te maken zodat je meer energie hebt. Maar als je te veel aan je hoofd hebt, als je gestresst bent, is dat een teken voor je lichaam om extra cortisol (en adrenaline) aan te maken. Het lichaam denkt dan dat het moet overleven, dat het moet vechten of vluchten. En die hoeveelheid energie hebben we tegenwoordig zelden nodig.”

Stress kan daardoor tot gezondheidsproblemen leiden, legt De Bruyn uit. “Het overtollige suiker moet weer worden opgeruimd, en daarvoor moet je lichaam insuline aanmaken. Als dat te vaak gebeurt, worden receptoren in de cellen uiteindelijk ongevoelig voor insuline. Suiker wordt daardoor niet meer goed opgeslagen, en dat is in feite wat diabetes type 2 is. Het wordt daardoor ook wel de ‘welvaartsziekte’ genoemd.”

Gedragsverandering is niet eenvoudig

In haar trainingen motiveert De Bruyn deelnemers om na te denken over hun hormoonhuishouding en ermee aan de slag te gaan. “Alles staat of valt met gedragsverandering. Dat gaat natuurlijk niet in één keer, het heeft tijd nodig. Maar als het je lukt om er structureel mee bezig te zijn, zal dat enorm helpen.”

Mensen die De Bruyn’s trainingen hebben gevolgd, zullen dat beamen. “Ik krijg van hen terug dat ze veel meer energie hebben, beter slapen, ze vallen af. Lichamelijke klachten zoals hoofdpijn en eczeem worden minder, of verdwijnen zelfs. En ga zo maar door.” Kortom, alle reden voor mensen die soms het gevoel hebben op hun tenen te lopen om eens stil te staan bij de vraag: ‘zijn mijn hormonen wel in balans?’.

Wil je ook van Astrid de Bruyn leren over onderwerpen als hormoonbalans en vitaliteit? Kom dan naar een van de evenementen waar zij een workshop geeft: