✓ Wij worden gemiddeld beoordeeld met een 8,3
Er is een groot verschil tussen in alle rust begrijpen hoe je als zorgprofessional moet handelen bij emotioneel of agressief gedrag én het toepassen als je midden in de situatie zit. Oorzaak? De spanning die je voelt in de daadwerkelijke situatie. Expert Jaro Wolff, mede-eigenaar van DDACT Training & Advies, legt uit waar dat mee te maken heeft en hoe je de spanning de baas blijft.
Zorgprofessionals krijgen steeds vaker te maken met agressie, intimidatie, bedreiging en andere vormen van ongewenst agressief en emotioneel gedrag. “We leven in een tijd waarin bijna iedereen zijn zin wil krijgen. En als het even kan, wel nu meteen”, zegt Wolff. “Een ‘nee’ accepteren is lastig voor veel mensen.”
En dat leidt regelmatig tot ongemakkelijke, vervelende en soms zelfs bedreigende situaties. Maar ondanks trainingen, voorlichtingen of protocollen hoe je daarmee om moet gaan, kan het in de praktijk moeilijk zijn om die kennis toe te passen. Op het moment zelf doe je ineens iets anders dan je geoefend hebt. Oorzaak? De spanning die je voelt.
“De spanning zet je lijf in de overlevingsstand”, legt Wolff uit. “En dan zijn er drie mogelijke reacties: vechten (voorwaarts), vluchten (achterwaarts) of bevriezen (blokkeren). Dat is geen keuze, maar is handelen vanuit een impuls, ofwel het is primair gedrag. Je hebt ze alle drie in je, maar onder spanning schieten we vaak in één van de drie. Bij een vechtimpuls ga je de confrontatie aan en reageer je vaak vanuit irritatie, bij een vluchtimpuls kan iemand gaan toegeven vanuit bijvoorbeeld onzekerheid of angst, bij bevriezing kan iemand stilvallen of hakkelen. Vervolgens denk je achteraf: had ik het maar anders gedaan.”
De spanning kan je handelen al overnemen bij een licht ongemakkelijk gesprek. Het overlevingsmechanisme treedt namelijk niet alleen op bij levensbedreigende situaties. “Daar komt het van nature wel vandaan, maar het is zo strak afgesteld, dat het liever 99 keer te vaak aangaat dan één keer te weinig.”
En dat mechanisme zorgt dus voor een primaire reactie in plaats van dat je handelt op basis van kennis. Hoe je dat kunt voorkomen? “Door je eigen spanning te reguleren. Daarvoor moet je weten hoe je jezelf rustig kunt houden of maken. Dat werkt voor iedereen anders, maar vaak is het een combinatie van ademhaling, spierspanning, gedachtes en houding. Zelf maak ik voor een spannend moment mijn spieren los en focus ik op mijn ademhaling. En ik ben geregeld bezig met mijn gedachtes.”
Praktische tip van Wolff: “Als je een spannend moment ziet aankomen, bijvoorbeeld omdat er iemand komt met een opvliegend karakter, ga dan bij jezelf van tevoren na: hoe is het met mijn spanning? Het kan heel preventief werken door je bewust te zijn van je eigen spanning en deze te beïnvloeden vóór de spannende situatie. En uiteindelijk leidt dat tot minder energieverlies en meer werkplezier.”
Om goed te handelen in ongemakkelijke, spannende situaties moet je dus twee componenten trainen: je moet weten hoe je moet handelen (daarover lees je in dit artikel meer) én weten hoe je je eigen spanning controleert. “Pas als je weet hoe je die spanning onder controle krijgt, kun je handelen op basis van wat je hebt geleerd. Vervolgens kun je terugkijken of jouw interventie heeft gewerkt. Ging je spanning omlaag door wat je deed, dan is dat mooi. Werkte het niet en ging je spanning omhoog? Kijk dan of je kunt schakelen naar een andere aanpak. Er is helaas niet één techniek die altijd werkt. Je moet kunnen schakelen in het moment; soms ruimte geven, soms ruimte beperken en soms gewoon inhoudelijk uitleg geven. Kunnen schakelen maakt het leven en het werk weer een stuk makkelijker.”
Wil je meer leren van Jaro Wolff? Kom dan naar de Hart voor Zorg Inspiratieweek in Zwolle (dinsdag 18 t/m donderdag 20 november). De evenementen zijn gratis voor iedere zorgprofessional.
Maak gratis een account aan, word onderdeel van dé leer & ontwikkel community voor de zorg en neem deel aan onze webinars en evenementen.
Onbeperkt leren
Accreditatiepunten verdienen
Gezellige events
