Na jaren van discussies en debatten trad de Wet zorg en dwang (Wzd) in 2020 dan eindelijk in werking. Als iemand kan weten hoe veel werk eraan voorafging en hoe waardevol de Wzd is, dan is het Brenda Frederiks. Als jurist en universitair docent gespecialiseerd in het recht in de langdurige zorg was ze intensief betrokken bij de ontwikkeling van de Wzd. Daarnaast is ze co-auteur van het boek ‘De Wet zorg en dwang: Handleiding voor de praktijk’, waarvan onlangs de tweede gewijzigde druk verscheen.

De Wzd regelt de rechten van mensen met een verstandelijke beperking en mensen met een psychogeriatrische aandoening. Niet alleen in zorginstellingen, maar ook in de ambulante setting. Door de rechtspositie van deze mensen te verbeteren, moet de wet leiden tot minder onvrijwillige zorg. In de nieuwe versie van de handleiding worden de eerste praktijkervaringen met de Wzd meegenomen.

Waarom is de Handleiding Wet zorg en dwang belangrijk voor de zorg?

Frederiks: “De handleiding is een praktische leidraad voor zorgorganisaties en zorgprofessionals. Alle onderdelen van de Wzd worden erin uitgelegd. Dus voor elk onderdeel kan je nalezen: hoe zit het ook alweer precies? Er staat belangrijke informatie in voor juristen, beleidsmakers en managers, maar net zo goed voor de zorgprofessionals in de praktijk. We leggen in het boek van a tot z uit hoe de Wzd nu precies werkt.

“Elke zorgverantwoordelijke op de werkvloer moet op de hoogte zijn van de wet. Vaak zijn dat ook verzorgenden en persoonlijk begeleiders. En nee, het is niet zo dat elke zorgprofessional het hele boek uit zijn hoofd hoeft te leren. Het is juist zo opgezet dat je er de dingen uit kan halen die voor jouw werksituatie relevant zijn.”

Wat is er nieuw aan deze tweede editie ten opzichte van de eerste?

“De vorige editie kwam uit toen de wet er net was. Dus ervaringen met de wet uit de praktijk stonden daar nog niet in. In deze tweede druk is dat wel het geval. We hebben alle actualiteiten, belangrijke praktijkvoorbeelden en wetswijzigingen meegenomen. Zo leggen we bijvoorbeeld uit wanneer er sprake is van fixatie, en wanneer niet.

“We lichten ook toe hoe het nu zit met het openen of gesloten houden van de deuren. Valt dat onder onvrijwillige zorg, of niet? En de Wzd is nu van toepassing op een iets bredere groep. Niet alleen mensen met een verstandelijke beperking en/of psychogeriatrische aandoening vallen eronder, maar ook mensen met ‘gelijkgestelde aandoeningen’.”

Het Wzd-klachtrecht vormt ook een belangrijk onderdeel. Wat houdt dat in?

“De Wzd heeft een eigen procedure voor klachtenafhandeling. Wanneer mensen een klacht willen indienen over onvrijwillige zorg op grond van de Wzd, dan buigt een externe klachtencommissie zich over die klacht. De afgelopen tweeënhalf jaar zijn er veel uitspraken geweest van de klachtencommissie, en de belangrijkste daarvan hebben we in de gewijzigde druk van het boek verwerkt. Het is ingewikkelde casuïstiek, maar je krijgt zo een goed beeld van hoe de Wzd werkt.”

Wil je meer leren over de Wet Zorg en dwang van Brenda Frederiks en andere gerenommeerde spreker? Kom dan op 14 september naar Hét Wet zorg en dwang congres in de Jaarbeurs in Utrecht!