Foto credit: Philadelphia

Je luistert naar muziek met je oren, maar je voelt het vaak door je hele lichaam. Soms word je verdrietig van muziek, vaak ook juist heel vrolijk. Je kunt er rustig van worden of juist adrenaline van krijgen. Muziek is niet weg te denken uit het leven, zelfs in de supermarkt staat muziek op. Het is bovendien de enige taal die iedereen spreekt en juist dat maakt muziek in de zorg zo toepasselijk.

In een webinar van Philadelphia leggen programmamanager Lotte van Opstal en hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder uit dat muziek de nodige impact kan hebben, ook in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Zo kan het aandacht, alertheid en stemming beïnvloeden. Muziek kan het contact met de ander versterken en daarnaast zeggenschap en zelfstandigheid vergroten. Het gaat hierbij zowel om het luisteren naar muziek, als om het zelf bespelen van een instrument.

Gelukkige cliënt met beperking door muziek

Scherder, bekend van zijn televisieoptredens, legt uit dat een deel van de hersenpan gaat over de ontwikkeling van de semantische taal. “Dit duurt bij de meeste mensen zo’n dertig jaar”, legt hij uit. “Taal gaat over heel veel. Over goed plannen, structuur brengen in de dag, impulsen controleren, zelfreflectie, flexibiliteit in denken en over creativiteit. Bij kwetsbare mensen, zoals mensen met een verstandelijke beperking, kan deze ontwikkeling om wat voor reden dan ook misgaan. Zij begrijpen de boodschap niet of slechts gedeeltelijk.”

De professor legt uit dat muziek, net als taal, ook een vorm van communicatie is. Door muziek in te zetten als communicatiemiddel werk je mee aan structuren die de hele levensloop in ontwikkeling zijn. “Door het luisteren naar vrolijke muziek voel je je ontspannen. Hierdoor gaat je bloed beter stromen en komt het stofje Nitric oxide vrij, waardoor bloedvaten wijder worden en doorbloeding beter mogelijk is. Dat is goed voor de fysieke gezondheid, maar het komt ook het geluk van cliënten ten goede.”

Contact maken via muziek

Naast dat je bloed er beter van gaat stromen, wordt door muziek ook dopamine getriggerd, aldus Scherder. “Dat is een stof die hoort bij het beloningssysteem van de hersenen. Wanneer je naar muziek luistert, en dan vooral vrolijke, dan straalt dat uit naar de gehele hersenpan. En dat is niet het enige: door die uitstraling komt er ook een signaal terug die ervoor zorgt dat je meer controle krijgt. Bijvoorbeeld over je angsten of somberheid.”

Van Opstal, manager van het muziekprogramma van Philadelphia, benadrukt het belang van communicatie, controle en contact voor mensen met een verstandelijke beperking. “Het is ontzettend belangrijk om te kunnen zeggen wat je niet en wel wilt. Als dat niet goed lukt, is dat heel zwaar. Muziek helpt mensen met een verstandelijke beperking om contact te maken of contact te versterken. Vandaar dat we in 2016 al zijn begonnen om muziek in de zorg toe te passen.” Mensen met een verstandelijke beperking worden dus niet alleen gelukkiger van de muziek, maar ook van de effecten die het heeft op de rest van hun leven.

Kies wat bij je past als zorgverlener

Zorgbegeleider Greta uit Sneek gebruikt al langer muziek in de zorg voor de mensen met een verstandelijke beperking. Volgens haar hoef je als zorgmedewerker niet muzikaal te zijn om toch muziek in te kunnen zetten. “Ik gebruik zelf een hapi drum, want daar maak je mij gelukkiger mee dan met een gitaar. Het gaat erom dat je iets kiest wat een beetje bij je past, maar je hoeft het niet goed te kunnen. Het inzetten van lage of hoge tonen in een langzamere of juist snellere frequentie kan al heel veel doen met mensen. Ik vind muziek om die reden inmiddels ook het mooiste onderdeel van mijn vak.”

Werk jij bij Philadelphia en wil je direct de methodiek Muziek werkt zo! toepassen in de praktijk? In dit webinar wordt uitgebreid uitgelegd hoe je muziek in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking het beste toepast. Ook voor familieleden of zorgmedewerkers van andere organisaties is de uitleg in combinatie met meer technische toelichtingen van professor Erik Scherder interessant om naar te kijken.