Als je die voorliefde voor ouderen hebt, waarom ben je dan toch huisarts geworden?

“Ik miste als basisarts in een verpleeghuis toch de afwisseling. Het is namelijk ook heel erg leuk om met kinderen om te gaan of ‘gewoon’ met volwassenen. Bij ouderen moet je altijd een stapje extra zetten en langer nadenken over de diagnose die je stelt. Het is vaak gecompliceerder dan het in eerste instantie lijkt, omdat er bij ouderen van alles aan de klachten ten grondslag kan liggen. Dat geeft je werk wel extra diepgang. Maar soms is het ook fijn om een ‘gewone’ volwassene voor je te hebben, waarbij je zekerder bent van de diagnose die je hebt gesteld. Ook vind ik het leuk om bijvoorbeeld families over de vloer te hebben en te zien waar bepaalde trekjes vandaan komen. Als huisarts krijg je het totaalpakket.”

Waarom zijn ouderen speciaal voor jou?

“Ik heb ontzettend veel respect voor hun levenswijsheid. En vind het fijn als ze daar een beetje van willen delen als ze bijvoorbeeld bij mij op de praktijk komen. Ik vind het mooi om erachter te komen waar ze ‘het nog voor doen’. Wat hen drijft, wat ze belangrijk vinden. Ik vind die gesprekken heel waardevol. Het voelt ook bijzonder wanneer ik merk dat ze mij als ‘jonge’ arts serieus nemen en van me willen leren. Dat wederzijdse gevoel van respect heeft iets bijzonders.”

Een van de kwalen van ouderen kan zijn dat ze bijvoorbeeld opeens afvallen, wat kan daar dan precies achter zitten?

“Afvallen kan bij ouderen allerlei oorzaken hebben. Als je kijkt naar lichamelijke oorzaken kan het van alles zijn. Als ze bijvoorbeeld naast het afvallen ook problemen hebben met stoelgang en ontlasting, zou je kunnen denken aan darmkanker. Slikproblemen kunnen ervoor zorgen dat iemand minder eet. Of denk aan reuma, waardoor het lastiger wordt om een mes vast te houden of een lepel. Daardoor kan het zijn dat ze minder brood eten bijvoorbeeld. Of eerder voor iets makkelijks gaan qua eten. Of ze eten kleinere hoeveelheden, omdat eten moeite kost.

Wat zijn de psychische redenen?

“Bij psychische oorzaken moet je denken aan mensen die niet goed in hun vel zitten, het niet meer leuk vinden om voor zichzelf te koken, eenzaam zijn. Of dus de combinatie van het allemaal niet meer zo goed kunnen en toch die schijn op willen houden of hun naasten niet tot last willen zijn. Ook kan het zo zijn dat ze niet meer zo veel mensen om zich heen hebben, waardoor de oudere zelf boodschappen moet doen en zelf alles moet zien te regelen terwijl dat misschien allemaal niet meer gaat.

Een reden van afvallen die we als huisartsen nu ook steeds vaker tegenkomen bij ouderen, zijn financiële problemen. Je kunt het bijvoorbeeld met je AOW allemaal niet meer bolwerken. Waardoor men dan maar minder boodschappen doet en minder gaat eten. Heel verdrietig.

Dementie is ook zo’n achterliggende reden: misschien is iemand wel vergeten hoe je bepaalde dingen kookt. Of mensen hebben minder hongergevoel en vergeten dan gewoon te eten.”

 Wat wil je zorgverleners meegeven als tip als ze een vermoeden hebben dat een oudere patiënt afvalt?

“Als je een vermoeden hebt, kijk eens in de koelkast. Wat ligt daar? Ligt het vol? Valt het mee? Is het voedzaam of vooral makkelijk? En durf te vragen wat diegene bijvoorbeeld gaat eten met de lunch of avondeten. Vraag hoe het gaat.

Daarbij is het wel belangrijk dat je de autonomie van degene tegenover je niet vergeet. Het is niet de bedoeling dat je extra brood gaat smeren als daar niet om is gevraagd of andere hulp biedt. Wat je als stap één kunt doen is vragen of alles goed gaat of als je al specifieke zorgen hebt dit benoemen. En als daar bepaalde informatie uit naar voren komt, kun je hulp aanbieden. Dat kan door tips te geven om met een huisarts te praten. Of over makkelijk en gezond eten dat je bij de supermarkt kan halen. Maar je kunt bijvoorbeeld ook verwijzen naar Tafeltje Dekje, naar initiatieven van De Zonnebloem of naar het dichtstbijzijnde verpleeghuis waar ze wellicht avonden of middagen hebben waarbij je kunt aanschuiven met eten.

Dit geldt overigens niet alleen voor mensen die afvallen, maar ook voor mensen die aankomen. Vaak liggen daar dezelfde psychische klachten achter. Niet voor jezelf willen of kunnen koken, dus dan maar iets makkelijks halen als een frietje bijvoorbeeld.”

Emel Bicer geeft een lezing op de Masterclass Ouderenzorg op 9 maart. Daar zal zij dieper ingaan op het onderwerp ‘gewichtsverlies bij ouderen’.