Dementie confronteert ons met onze diepste angsten – het verlies van onze herinneringen, onze persoonlijkheid, onszelf. Maar in plaats van dat als een einde te zien, kunnen we het ook beschouwen als een uitnodiging om dieper in te gaan op wat het werkelijk betekent om een mens te kennen. En om een mens te zijn.

Dementie roept ons op om niet langer te vertrouwen op oppervlakkige interacties. We kunnen geen gesprekken voeren over de kinderen of wat er vandaag is gebeurd, als die herinneringen niet langer toegankelijk zijn. Maar wat altijd toegankelijk blijft, is wie iemand daadwerkelijk is als mens. Dat is waar we ons op moeten concentreren. Het gaat erom dat we in het moment zijn, dat we een connectie maken en niet te veel nadenken, maar ‘gewoon doen’.

Essentie

Het leren kennen van een mens gaat verder dan alleen het kennen van hun verleden. Het gaat om het begrijpen van wie ze zijn in het heden – hun behoeften, hun gevoelens, hun essentie. In het geval van dementie kan dit betekenen dat we nieuwe vormen van communicatie moeten ontdekken. Misschien spreken we niet meer met woorden, maar met gebaren, met aanrakingen, met muziek of kunst.

Het kan verleidelijk zijn om te denken dat het niet mogelijk is om een diepe band te hebben met iemand die worstelt met dementie. Maar dat is een misvatting. Echte menselijke connecties gaan niet over het aantal herinneringen dat we delen. Ze ontstaan uit wederzijds respect, uit medeleven en de bereidheid om de ander te zien zoals ze werkelijk zijn.

Het echte geluk

We weten vaak waar iemand vandaan komt en wat iemand altijd leuk heeft gevonden. Uit die informatie vind je aanknopingspunten voor een gesprek. En het echte geluk kan soms in hele kleine dingen zitten: je samen verwonderen over mooie bloemen of over het mooie of juist slechte weer. Soms zit contact ook in wat iemand nog kan doen voor jóu. Vraag bijvoorbeeld of iemand iets aan kan geven of de deur open kan houden. Het zorgt voor oprecht contact en geeft een reden om een complimentje uit te delen.

Laten we ‘gewoon doen’. Laten we de uitdaging aangaan om werkelijk contact te maken met mensen met dementie. Laten we leren om hen niet te definiëren door hun ziekte, maar door hun menselijkheid. Laten we hen waarderen, respecteren en liefhebben zoals ze zijn – niet ondanks hun dementie, maar mét hun dementie. In die uitdaging ligt de ware betekenis van menselijk contact.

Francien van de Ven werkt op zorgboerderij Grootenhout, een ‘ouderenlandgoed’ met een verfrissende kijk op de zorg voor mensen met dementie. Daarover schrijft Francien maandelijks een column voor Hart voor Zorg.