Bij mensen die hun zicht verliezen, wordt het gehoor des te beter. Ik heb het idee dat bij mensen met dementie iets soortgelijks gebeurt. Hun vermogen om te redeneren neemt misschien af, maar hun gevoel wordt des te sterker. Mensen met dementie kunnen de sfeer en energie in een ruimte vaak heel goed aanvoelen. Het is belangrijk dat we ons daar bewust van zijn.

Bijvoorbeeld wat betreft onze taal. Want woorden maken de werkelijkheid. Die zin las ik ooit in een artikel en is blijven hangen. Ik ben vanaf dat moment meer na gaan denken over mijn taalgebruik.

Thuis

In mijn vorige column vertelde ik dat de eerste stap voor mijn schoonvader destijds de zoektocht was naar een dagbesteding. Maar ik vind dat woord eigenlijk helemaal niet fijn klinken. Net als dagopvang, dat past meer bij kinderen.

Bij Ouderenlandgoed Grootenhuis zijn wij bij elkaar gaan zitten om over onze woorden na te denken. We kozen ‘dagbeleving’ voor onze bezoekers van buitenaf. En onze bewoners (geen patiënten of cliënten) komen bij ons wonen (ze worden niet opgenomen). We hebben een welkomstgesprek en geen opnamegesprek. Ze zijn thuis.

Vakjargon

Laatst is een meneer bij ons komen wonen vanuit een traditioneel huis. Hij vraagt nog steeds: ‘naar welke afdeling moet ik?’ Een collega vertelde dat ze dat zo pijnlijk vond, ze vond die woorden heel naar klinken. Vooral omdat hij bij het uitspreken ervan zo’n ontheemde indruk maakte.

Soms sluipt taal er gewoon in en realiseren wij ons niet dat dit geen ‘normale’ taal is. Het is vakjargon: taal die gebruikt wordt in een specifieke professionele omgeving. In een traditionele zorginstelling hoorde ik bijvoorbeeld dat er ‘aandachtsvelders’ zijn. Dat woord staat niet eens in het woordenboek. Kunnen we dan verwachten dat onze bewoners weten wat we bedoelen? En zelfs als je deze woorden alleen onderling gebruikt, onze bewoners horen ze vast voorbijkomen. En wat zouden zij dan denken? Wat voor gevoel geeft het hen?

Aandacht

Ik denk dat het belangrijk is dat wij veel meer aandacht hebben voor hoe een ruimte voelt, hoe wij praten en hoe wij omgaan met mensen met dementie. Mensen gaan zich daardoor beter op hun gemak voelen, de sfeer wordt beter én het vermindert onbegrepen gedrag.

Auteur en coach Geert Bettinger kwam trouwens een paar jaar geleden met de suggestie om het over ‘signaalgedrag’ te gaan hebben in plaats van onbegrepen gedrag, of probleemgedrag. Ook dat lijkt mij een uitstekend plan!