Op het moment dat het coronavirus uitbreekt in Nederland, is er sprake van schaarste. Er zijn weinig beschermingsmiddelen en er is lang niet genoeg testcapaciteit om iedereen te testen. Als begin maart de eerste verpleeghuizen in Noord-Brabant en Limburg te maken krijgen met grootschalige uitbraken, leidt dat tot onzekerheid en soms zelfs paniek. Het dringt opeens door hoe hard het virus daar toe kan slaan. Ruim de helft van de coronasterfte in 2020 vindt plaats in verpleeghuizen.

Volgens het rapport van de OVV ontbreekt het aan het begin van de crisis aan kennis over de bestrijding van een uitbraak. Er is enkel op regionaal niveau geoefend en er ligt geen landelijk draaiboek. Op het moment dat het virus uitbreekt, focust de crisisaanpak zich vooral op infectieziektebestrijding en IC-capaciteit, waardoor veel van de schaarse hulpmiddelen richting de acute zorg gaan. De niet-acute zorg, zoals verpleeghuizen, is veel minder in beeld. In landelijke en regionale crisisoverleggen wordt tot half maart alleen nog maar over verpleeghuizen gesproken als ‘bufferlocaties’ voor de opvang van coronapatiënten.

Omdat er geen mondkapjes beschikbaar zijn, wordt aangeraden om anderhalve meter afstand te houden tijdens het verlenen van zorg aan ouderen. Maar dat blijkt niet haalbaar. Vooral dementerende bewoners hebben nauw contact en intensieve aandacht nodig. Zij zijn ook niet te instrueren, waardoor afstand houden simpelweg onmogelijk is.  “Ze blijven niet op hun plek, grijpen je vast en hoesten daarna vol in je gezicht”, vertelt een verpleegkundige in het rapport van de OVV.

Ook het bezoekverbod van verpleeghuizen komt aan bod in het rapport. Hoewel de sluiting rust brengt, leidt het ook tot veel emoties bij de bewoners en hun naasten. Hoe langer het duurt, hoe meer de vraag ‘een paar maanden langer leven in eenzaamheid, of mogelijk korter met een veel grotere kwaliteit van leven?’ rijst. Het bezoekverbod wordt als ‘onmenselijk’ en ‘traumatisch’ ervaren. Ook durven ouderen die moeten herstellen (van COVID-19 of andere gezondheidsproblemen) niet meer naar een verpleeghuis te verhuizen, wat tot meer crisis leidt in de thuissituatie.

De OVV geeft in het rapport meerdere redenen voor deze problemen. Zo was de ‘care’-sector ondervertegenwoordigd in het OMT en andere adviesorganen. Een groot deel van de beschermingsmiddelen ging daardoor als vanzelf naar de acute zorg, terwijl het risico in de verpleeghuizen mogelijk groter was. Daar woont namelijk een groot deel van de kwetsbaarste groep.

Ook is er de afgelopen jaren minder aandacht voor hygiëne in de verpleeghuizen, onder het mom van autonomie en huiselijkheid. Dat zorgt ervoor dat de medewerkers hier minder kennis over hebben. Daardoor kon het virus zich sneller verspreiden in de verpleeghuizen.

Het rapport bevat niet alleen kritiek. De OVV prijst de veerkracht en vindingrijkheid van de sector. Zij hebben de negatieve impact van de crisis en het bezoekverbod niet kunnen voorkomen, maar wel kunnen verzachten.

Bekijk het volledige rapport hier: https://www.onderzoeksraad.nl/nl/page/16666/aanpak-coronacrisis-%E2%80%93-deel-1-tot-september-2020