Veel zorgmedewerkers moeten in hun werk klinisch redeneren. Met deze vijf tips wordt dat een stuk makkelijker.

1. Klinisch redeneren: 6 stappen

De 6 stappen van het klinisch redeneren (oriëntatie op de situatie, klinische probleemstelling, aanvullend onderzoek, beleid, verloop en evaluatie) vormen samen een leidraad die ervoor zorgt dat je niets over het hoofd kunt zien en bij elke casus op een gestructureerde manier te werk kunt gaan. Zorg dat je de zes stappen kent, dat je weet wat er bij elke stap moet gebeuren en oefen ermee. De 6 stappen voor klinisch redeneren zijn bedacht door Marc Bakker.

2. Basiskennis van klinisch redeneren

Als zorgverlener moet je over een bepaalde basiskennis beschikken. Dat begint met de basis van anatomie en pathologie. Ook moet je bijvoorbeeld weten wat de normaalwaarden zijn voor vitale menselijke functies, hoe je deze moet interpreteren en aan welke symptomen je een infectie of bloedvergiftiging kunt herkennen. Het menselijk lichaam is complex, dus schaam je vooral niet als je iets niet weet. Maar zorg er dan wel voor dat je het uitzoekt. Het opzoeken van benodigde informatie en het uitbreiden van je kennis is immers ook een onderdeel van klinisch redeneren.

3. Denk hardop

Het maakt niet uit of je nu met een medestudent aan het oefenen bent, met iemand meeloopt tijdens een stage of met een reallife casus bezig bent: hardop nadenken is een van de beste dingen die je kunt doen bij klinisch redeneren. Als je hardop nadenkt, geef je anderen inzicht in je gedachtegang – en dat creëert ruimte voor goede feedback, waarmee je vaardigheden weer kunt verbeteren. Stel (desnoods aan jezelf, als je in je eentje oefent) constant vragen zoals: “Zouden die symptomen ook een andere oorzaak kunnen hebben?” “Welk gezondheidsprobleem heeft op dit moment de hoogste prioriteit en waarom?” “Wat zijn de potentiele effecten van die behandeling op de patiënt?”

4. Verzamel gegevens en informatie – maar wel uit betrouwbare bronnen!

Je verzamelt informatie uit het medisch dossier van de patiënt, welke je vervolgens moet interpreteren. Afhankelijk van de situatie moet je daarna informatie gaan verzamelen. Daarbij is het van cruciaal belang dat je betrouwbare bronnen gebruikt. De informatie op Wikipedia, bijvoorbeeld, is niet betrouwbaar genoeg omdat die in feite door iedereen kan worden aangepast. Beroep je in plaats daarvan op erkende websites, wetenschappelijke onderzoeken, studieboeken en informatie van officiële stichtingen.

5. Neem de tijd

Een ambulancemedewerker of Eerste Hulp arts moet razendsnel denken en handelen, maar als verpleegkundige of (thuis)zorgmedewerker in opleiding moet je jezelf aanleren om het redeneerproces vooral niet af te raffelen. Begin gewoon met het verzamelen van de patiëntgegevens en het opzoeken van informatie en neem de tijd om alle stappen uit te werken. Je zult merken dat het proces veel soepeler verloopt als je je niet laat opjagen door de klok.

Als je je nog wat onzeker voelt over je vaardigheden, vergeet dan niet dat klinisch redeneren niet een kwestie van goed of fout is. Iedereen analyseert en reageert namelijk anders op een situatie. Zolang je je ermee bezig houdt en ervan leert, ben je op de goede weg!

Wil je nog meer leren over klinisch redeneren? Op 7 juni 2023 vindt het congres Klinisch Redeneren plaats. Lees hier meer over het congres.