De mens wordt steeds ouder. De één blijft tot op hoge leeftijd vitaal, maar de ander krijgt te maken met allerlei aandoeningen en moet daarom meerdere medicijnen nemen. “Die kunnen effect hebben op je lichamelijk welzijn”, vertelt Amela. “Het viel ons op dat veel ouderen bij de apotheek komen met medicijncombinaties die helemaal niet logisch zijn, als je even de tijd neemt om daar goed naar te kijken. Daar hebben die ouderen uiteindelijk het meeste last van.”

Hoe proberen jullie het medicijngebruik van mensen te verminderen?

“Vooral door te kijken wat ouderen voor een ziektebeeld hebben en welke medicijnen ze al gebruiken. Vaak zijn bepaalde kwalen te wijten aan het niet goed of niet op tijd innemen van de medicijnen die ze al hebben. Dan krijg je inderdaad klachten. Denk aan maagpijn, spierpijn, duizeligheid. Vaak hoeven er geen nieuwe medicijnen voorgeschreven te worden, maar moet er alleen gecheckt worden of de huidige medicijnen nog werken voor iemand. Zo willen we excessief medicijngebruik indammen en hopen we de oudere een betere kwaliteit van leven te geven.”

Kun je een voorbeeld noemen van wat er gebeurt als medicijnen niet op de juiste wijze worden gebruikt?

“Mensen krijgen weleens een middel tegen misselijkheid, maar dat is dan een maagbeschermer die niet samengaat met de andere medicijnen. Als je eerst kijkt naar de andere medicijnen die iemand slikt, zie je dat een bijwerking misselijkheid kan zijn als het niet goed wordt ingenomen. Iets kleins als een pil niet op een vast tijdstip innemen of op een lege maag, kan al een wereld van verschil maken. Als je eerst daarnaar kijkt, heb je soms helemaal geen andere medicijnen nodig.”

Zijn er meer van dit soort veelvoorkomende voorbeelden?

“Bloedverdunners kunnen bijvoorbeeld zorgen voor maagklachten. Daar worden dan ook weer medicijnen voor gegeven. Als je iets beter kijkt naar de bijwerkingen, kan deze combinatie zorgen voor cardiologische problemen. Mensen worden duizelig en kunnen eerder vallen. Voor een oudere kan dat grote gevolgen hebben. Die durft bijvoorbeeld niet meer naar buiten, naar de winkel of met een hondje te wandelen. De dingen waar ze wellicht eerst juist veel plezier uithaalden.

“Of neem medicijnen die het cholesterol verlagen. Daar kunnen mensen spierpijn van krijgen. Dan wordt het ook lastiger om naar buiten te gaan, omdat je je stram voelt, terwijl het juist belangrijk is om naar buiten te gaan en in beweging te blijven. In de zomer moet je ook letten op ouderen die plastabletten slikken. De medicijnen werken goed, maar kunnen zorgen voor uitdroging, juist als het warmer wordt.

“En als laatste zou ik de tip willen geven om goed naar pijnstillers te kijken. Paracetamol is altijd goed. Die blijft werken in samenstelling met andere medicijnen én zorgt ervoor dat de pijn verdwijnt. Maar bij ibuprofen werken de andere medicijnen al snel niet meer. Die heft de werking van andere pillen namelijk op.”

Wat wil je verpleegkundigen en huisartsen meegeven op het gebied van medicatie?

“Kijk niet alleen naar het laatst gegeven medicijn, maar naar het totaalplaatje van de medicijnen die iemand slikt. Daarnaast is het goed om te vragen wanneer en hoe iemand de pillen slikt. Dat kan een groot verschil maken. Vaak zijn er geen extra medicijnen nodig om de klachten op te lossen, maar is een strikter ritme nodig als het gaat om het slikken van de medicijnen.”

Amela Hozo geeft op donderdag 9 maart tijdens de Masterclass Ouderenzorg een lezing over polyfarmacie. Ook geeft ze op 19 januari en 16 februari een gratis webinar over dit onderwerp.