Tips voor de zorg bij overlijden van een patiënt.

1. Maak het bespreekbaar met je collega’s

De omgang met een stervende patiënt kan mentaal veel van je vergen. Krop je emoties en gevoelens niet op, maar zorg dat je erover praat! Dat is een belangrijk onderdeel van het verwerkingsproces, waar niet alleen de naasten maar ook jij als zorgverlener tot op zekere hoogte mee te maken hebt. Heb je een casus die je zwaar valt, bespreek die dan met je collega’s en vraag bij twijfel om hun advies. Wellicht is er bij jouw organisatie een palliatief consulent werkzaam die je kunt inschakelen.

2. Omarm je menselijkheid, maar blijf professioneel

Er zijn zorgmedewerkers die denken dat ze hun gevoelens moeten verbergen voor de patiënt en naasten. Als een robot te werk gaan is echter niet alleen heel vermoeiend, maar ook volstrekt onnodig. Sterker nog, het wordt vaak juist gewaardeerd als je aangeeft dat een situatie je raakt. Het zou toch merkwaardig zijn als dat niet zo is? Je gevoelens zijn wat je menselijk maakt! Dat gezegd is wel enige waakzaamheid geboden; het is niet de bedoeling dat je patiënten en hun naasten jou moeten gaan troosten. Professionele emotionaliteit is hier het sleutelwoord.

3. Besteedt ook aandacht aan de naasten

Het komt vaak voor dat stervende patiënten zelf al vrede hebben met hun naderende einde, maar hun naasten moeite hebben om het te accepteren. Zorg daarom dat je ook voldoende aandacht aan hen besteed. Vraag hoe het met ze gaat en of ze ergens ondersteuning bij nodig hebben. Het aanbieden van nazorg is ook erg belangrijk.

4. Zorg voor rust en comfort

Zodra eenmaal duidelijk is dat een patiënt zich in de laatste levensfase bevindt, dan wordt een deel van de zorg die je normaal verleend als overbodig beschouwd. Dat is omdat de focus verschuift van de kwaliteit van leven naar de kwaliteit van sterven. Om de paar uur een wisselligging geven en twee keer per dag andere kleding heeft bij een stervende patiënt simpelweg geen prioriteit meer; rust, comfort en de aanwezigheid van naasten des te meer. Zet indien mogelijk je mobiel op stil wanneer je met de patiënt of de naasten in gesprek bent of geef desnoods van tevoren aan dat je misschien gebeld kunt worden. Neem de tijd voor de patiënt en maak het hem of haar zo comfortabel mogelijk. Het tijdig herkennen en bestrijden van symptomen en pijn is daarbij extra belangrijk.

5. Wees niet opdringerig met eten en drinken

Het kan verontrustend zijn wanneer je constateert dat een patiënt niet meer wil eten en/of drinken. Het is goed om in je achterhoofd te houden dat een stervende patiënt niet doodgaat omdat diegene stopt met eten en drinken, maar dat diegene dat niet meer doet omdat hij of zij aan het sterven is. Forceer de patiënt niet om te eten of te drinken en verzoek de naasten om ook niets op te dringen. Gun de patiënt de vrijheid om dit zelf te bepalen.

6. Bewaak je eigen grenzen

Zoals we eerder al aangaven is het heel belangrijk om je gevoelens vooral niet op te kroppen. Maar zelfs als je erover praat kan omgaan met stervende patiënten je soms teveel worden. Heb je het gevoel dat het te dichtbij komt of dat je het mentaal even niet trekt? Geef dat dan aan en zoek samen met je team naar een oplossing.